‘Zoals je nu het moment afwacht waarop de vrucht uit de schoot van je vrouw verschijnt, zo dien je ook het uur te verbeiden waarop je zieltje uit zijn hulsel valt,’ schrijft de keizer-filosoof Marcus Aurelius in zijn Vermaningen tot zichzelf.

Voor de Stoïcus is de dood iets van de natuur. Die overkomt je, dus je ertegen verzetten of er ophef van maken – zoals de christenen doen – is onredelijk. Aan dood, ziekte, ongelukken, natuurrampen of een tiranniek bewind, kun je niets doen. Dat zijn allemaal zaken van het lot (fatum). Wat wel in je macht ligt, is je instelling tegenover zulke wisselvalligheden. Bovenal moet de wijze leren leven met de dood.

Zowel Marcus Aurelius als Seneca heeft zijn levensovertuiging neergelegd in pakkende aforismen en beeldspraak. Daardoor zijn zij goede gidsen bij het begrijpen van de Stoïsche ‘doodsleer’. Kan eigendoding een goed levenseinde zijn? Eigenlijk moet de Stoïcus de dood laten komen, maar als hij er zeker van is dat het moment daar is en een onwaardig einde dreigt, mag hij de hand aan zichzelf (laten) slaan, zoals Seneca in +64 deed. Zijn mors voluntaria (gewilde dood) is vaak in beeld gebracht. Aan deze uitbeeldingen en teksten wordt de voordracht opgehangen.

De spreker
Dr. Anton van Hooff was ruim 30 jaar hoofddocent klassieke geschiedenis aan de Universiteit Nijmegen. Na zijn pensionering heeft hij bijna ieder jaar een boek gepubliceerd, waaronder Nero en Seneca: De despoot en de denker, Marcus Aurelius: De keizer-filosoof en Sterven in stijl: Leven met de dood in de klassieke oudheid.