Er zitten nogal wat methodische én inhoudelijke tegenstellingen tussen Wittgenstein’s Tractatus Logico-Philosophicus (1921/1922) en zijn Filosofische onderzoekingen, dat in 1954 postuum verscheen. In de Tractatus had Wittgenstein geprobeerd om voor eens en voor altijd af te rekenen met alle filosofische problemen, die volgens hem vooral op misverstanden berustten. In de Onderzoekingen is zijn stijl niet stellend, maar tastend, onderzoekend. Zo staat hij stil bij de vraag wat het betekent om iets te ‘menen’, zoals in de uitdrukking ‘dat meent hij echt’. Als je zegt ‘Ik ben van plan weg te gaan’, dan zul je dat echt wel menen. En als je datzelfde in een andere situatie zegt, bijvoorbeeld als je herhaalt wat iemand heeft gezegd, om hem te plagen met zijn uitspraak van het Engels, dan meen je iets anders (namelijk dat die uitspraak belachelijk is). Alleen in de filosofie lijkt het volgens Wittgenstein nogal eens dat er dingen worden gezegd die iemand niet echt meent of kan menen. Terwijl je volgens hem pas achter de betekenis van begrippen kunt komen als je je verschillende situaties voorstelt waarin een uitspraak kan worden gedaan.

Tevens verschenen op de Filosofiekalender © Veen Media