Zwaartekracht

Hypotheses non fingo

Isaac Newton in Philosophiae Naturalis Principia Mathematica (1687)

Volgens de Britse Royal Society was Isaac Newton (1643–1727) de grootste geleerde in de hele geschiedenis van de wetenschap. Het citaat is afkomstig uit zijn hoofdwerk (‘De wiskundige beginselen van de natuurfilosofie’) waarin hij met het concept zwaartekracht en zijn drie wetten de grondlegger van de klassieke mechanica werd.
Nadat hij de verschijnselen van ‘de hemelen en onze zee’ had verklaard door de zwaartekracht, gaf hij toe dat hij daarmee nog niet de oorzaak van deze kracht had ontdekt. Deze kon hij niet afleiden uit de verschijnselen en hij wilde ‘geen hypothesen verzinnen’ (‘hypotheses non fingo’ in het Latijn). Volgens hem was er in de ‘experimentele filosofie’, zoals hij zijn werkterrein noemde, geen plek voor hypothesen, of die nu metafysisch of fysisch waren, occult of mechanisch. Voor hem is het genoeg dat zwaartekracht werkelijk bestaat en zich gedraagt naar de wetten die hij heeft geformuleerd, en alle bewegingen van de hemellichamen en de zee overduidelijk zijn verklaard.
Veel wetenschapsfilosofen hebben hem om deze uitspraak bekritiseerd, omdat de hypothese tegenwoordig als een onmisbaar element van het wetenschappelijk onderzoek wordt beschouwd, maar waarschijnlijk is zijn boude uitspraak meer bedoeld tegen andere filosofen, zoals Descartes, die veel hypothesen ‘verzonnen’ zonder dat zij (voldoende) steun bij de feiten vonden.

Tevens verschenen op de Filosofiekalender © Veen Media