Geweld
Snelheid is de oorlog in pure toestand.
Paul Virilio, geciteerd door Peter Timmerman in Denkers van nu (2005)
De jonge Paul Virilio maakt in de Tweede Oorlog kennis met de verschrikkingen van de oorlog als Nantes, waar zijn ouders vanuit Parijs naartoe zijn gevlucht, onder geallieerd vuur komt te liggen. Om die ervaringen te verwerken begint hij te schrijven. Na de oorlog leert hij glas-in-loodramen maken en gaat hij schilderen, wat hem in kunstkringen doet verkeren. Later volgt hij colleges filosofie bij fenomenoloog Maurice Merleau-Ponty.
Zelf ontwikkelt hij vervolgens een fenomenologie van de snelheid, die hij ‘dromoscopie’ noemt. Hij ziet de moderniteit als één groot snelheidsproject. Voor moderne mensen is vooruitgang hetzelfde als snelheid en versnelling. Op basis van die gedachte ‘herschrijft’ hij de geschiedenis. Voor hem staat snelheid voor geweld en verlies. In een trein verandert het landschap in filmische flarden. Maar hij meent vooral dat snelheid verband houdt met machtsuitoefening en oorlog. Ook in onze ‘vreedzame’ tijd is de macht in handen van degenen die het snelst over relevante informatie beschikt. Je kunt denken aan de ‘flitshandel’ met aandelen, waarbij fracties van centen worden verdiend met koersverschillen die alleen worden waargenomen door degenen met de snelste computerverbindingen.
Tevens verschenen op de Filosofiekalender © Veen Media
We leven in de vredigste tijd van het bestaan van onze soort.
Steven Pinker in de Niko Tinbergenlezing (NRC Handelsblad, 4 mei 2013)
- pacificatieproces: uit onderzoek van skeletten blijkt dat die steeds minder vaak gewelddadige verwondingen vertonen. Dat was gemiddeld 15 procent, en is in de wereld van de 21ste eeuw nog maar driehonderdste van een procent;
- beschavingsproces: iemand heeft vandaag de dag 50 keer zo weinig kans om vermoord te worden dan in de middeleeuwen;
- humanitaire revolutie: vermindering of afschaffing van marteling, doodstraf, heksenjachten, slavernij enz.;
- de ‘lange vrede’: 70 jaar sinds de Tweede Wereldoorlog;
- de ‘nieuwe vrede’: het tijdperk na de Koude Oorlog;
- de rechtenrevolutie: afname van systemisch geweld tegen kwetsbare groepen (minderheden, vrouwen, kinderen).