Levenskunst
Kunst is een therapeutisch medium dat ons kan begeleiden, vermanen en troosten, waardoor we in staat zijn betere versies van onszelf te worden.
De Britse filosofen Alain de Botton (1969) en John Armstrong (1966) zetten zich nadrukkelijk af tegen de gedachte van l’art pour l’art, de door de kunstelite aangehangen gedachte dat je je niet mag afvragen waar kunst voor dient, maar dat kunst slechts waarde in zichzelf heeft. De Botton en Armstrong vinden dat je kunst wel degelijk (ook) mag benaderen als ‘gereedschap’ dat onze ‘vaardigheden en mogelijkheden’ vergroot doordat het onze aangeboren psychologische tekortkomingen compenseert en ons helpt beter om te gaan met onszelf en elkaar.
Volgens Alain de Botton en John Armstrong gaat het onder meer om de volgende tekortkomingen:
1. We vergeten wat belangrijk is.
2. We zijn overgevoelig voor de nare kanten van het bestaan en geven al snel de hoop op.
3. We voelen ons alleen in ons verdriet.
4. We hebben te weinig oog voor onze betere kanten en het ontbreekt ons aan wilskracht om onze idealen na te streven.
5. We zijn een raadsel voor onszelf.
6. We oordelen oppervlakkig en vinden gauw iets vreemd.
7. We zijn ongevoelig geworden door de vertrouwdheid van ons dagelijks leven en vinden het maar saai.
Ze doen voorstellen om niet alleen de bijschriften bij de kunstwerken in de bestaande musea te herschrijven, maar ook musea te ontwerpen met afdelingen als Leed, Mededogen en Angst, en aparte verdiepingen voor Liefde en Zelfinzicht.
Tevens verschenen op de Filosofiekalender © Veen Media
Filosofie moet het leven moeilijker maken.
Volgens criticus en essayist Arnold Heumakers (1950) is het een misverstand dat het de taak is van de filosofie om problemen op te lossen. Dat kunnen we overlaten aan andere sectoren, zoals ‘het alom aanwezige therapeutendom’. Hij vraagt zich af of filosofie niet juist begint waar geen oplossingen meer zijn, zodat je ook niet meer van problemen kunt spreken. Wie denkt dat de filosofie een einde kan maken aan de problemen van mens en cultuur, bijvoorbeeld in de vorm van levenskunst of cultuurkritiek, neemt volgens hem de ‘eindigheid van de menselijke conditie’ niet serieus.
Heumakers wil dat filosofen zich richten op de waarheid en dan zou weleens kunnen blijken dat die zich niet verdraagt met het goede leven. Als je het moeilijk vindt om daarmee te leven, moet je je misschien bezighouden met levenskunst. Maar als je filosofie wilt bedrijven, moet je die ’tegenstrijdigheid zelf, zo volledig en zo radicaal mogelijk’ aan het licht brengen. ‘In onze humanistische, liberale en pragmatische wereld die voor elk probleem de passende oplossing zoekt en vaak meent te vinden, zou de filosofie het als haar rechtvaardiging, haar trots en haar unieke belang moeten beschouwen dat zij het leven niet makkelijker maakt, maar juist moeilijker.’
Tevens verschenen op de Filosofiekalender © Veen Media
Cinementaal Filmcyclus 2017: maandag 22 mei a.s. leidt Ronald Wolbink Woody Allen’s ‘Irrational Man’ in.
Elk voorjaar organiseert Cinementaal in samenwerking met Concordia in Enschede een thematische filmcyclus: vier films, verdeeld over vier avonden, met één overkoepelend thema. Dit jaar is dat Lastige Levensfases, met de fases Puberteit, Dertigersdilemma, Midlife en Ouderdom.
De derde filmavond in deze cyclus heeft als thema Midlife. Filosofieprofessor Abe Lucas (een prachtige hoofdrol van Joaquin Phoenix) lijdt aan het leven in Woody Allens Irrational Man.
De film wordt ingeleid door Ronald Wolbink, bedrijfskundige. Ronald Wolbink studeerde bedrijfskunde en volgde opleidingen op de terreinen filosofie, supervisiekunde en coachen. Hij promoveerde in 2012 op een filosofisch proefschrift met als titel De coach, de begeleider van de laatste mens. Verder schreef hij o.a. Filosoferen over management en organisaties en recentelijk Levenskunst à la Montaigne. Hij doceert levenskunst en (organisatie)filosofie in het hbo, bij het humanistisch verbond en aan de Internationale School voor Wijsbegeerte en heeft een eigen bureau voor filosofische gesprekken, supervisie en coachen. In zijn inleiding zal Wolbink ingaan op de thema’s die spelen in de midlifeperiode en daarbij verbinding maken met de film.
Voor meer informatie, zie http://www.cinementaal.nl of www.concordia.nl
De filosofie geneest menselijke ziekten, ziekten veroorzaakt door onjuiste overtuigingen.
Martha Nussbaum in Therapy of desire – Theory and practice in Hellenistic ethics (1994)
Wanneer u een zwaard ter hand neemt moet uw allereerste bedoeling zijn uw vijand neer te slaan, welke middelen u ook gebruikt.
Miyamoto Musashi in De strategie van de samoerai (1645, 1974, 2006)
De filosofie zou zich als geneeskunde van de ziel nog wel kunnen handhaven, omdat de gezonden dan zouden weten dat ze hun niet tot last zal zijn.
Christoph Martin Wieland in Filosofie als levenskunst en geneeskunst van de ziel (1778)
Onze ziel te leren kennen: dat was dus wel de vermaning van hem die voorschreef: Ken uzelf.
Socrates tegen Alcibiades in de dialoog Alcibiades van Plato